Soulbound Token(SBT)

Yazar: Sefa Dedebek

NFT desen NFT değil, coin desen zaten değil. Atsan atılmaz, satsan satılmaz. Peki nedir bu Soulbound Token (SBT)?

Soulbound Token (SBT) kavramı ilk olarak, bu yılın Ocak ayında Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin tarafından kullanılmış ve ortaya çıkarılmıştır. Daha sonrasında ise yine Vitalik Buterin’in de yazarları arasında bulunduğu bu yılın Mayıs ayınca yayımlanan 35 sayfalık makalede bu konu detaylıca işlenmiştir. Türkçeye “ruha bağlı” ya da “kişiye bağlı” token olarak çevrilebilir. Aslında isminden de anlaşılabileceği üzere bu tokenler kişiye bağlıdır. NFT ya da coinler gibi başkasına devredilemez. NFT ile benzerliği değiştirilemez ve kopyalanamaz oluşudur. NFT ile bu benzerliğinden dolayı Soulbound Token (SBT) kavramını daha iyi anlayabilmek için NFT kavramına göz atalım.

NFT en sade anlatımla kendi kısaltmasının da açılımı olan “Non-fungible token” yani, değiştirilemez token, olarak ifade edilebilir. Daha geniş olarak bakılırsa da Ethereum’un resmi sitesinde NFT şu şekilde tanımlanır ve ele alınır: “NFT’ler, benzersiz öğelerin sahipliğini temsil etmek için kullanabileceğimiz tokenlardır. Sanat, koleksiyon, hatta emlak gibi şeyleri tokena çevirmemizi sağlarlar. Aynı anda tek bir resmi sahibi olabilir ve blok zinciri tarafından güvence altına alınırlar. Hiç kimse sahiplik kaydını değiştiremez veya yeni bir NFT’yi kopyalayamaz ya da yapıştıramaz.”

Bu bağlamda Soulbound Token’lere de kısaca devredilemeyen NFT diyebiliriz. Peki ama neden devredilemez ya da devredilemez olmasının ne faydası vardır? Şimdi de bu sorulara cevap arayalım.

İtibar ve Güven

Sanat

Sanatçıların bir eseri NFT olarak yayımlansa bile bu eserin özgün ya da ilk kez oluşturulduğunun kontrolünün takibi her zaman mümkün değildir. Ancak bir sanatçının eserlerini NFT olarak kendi soul’undan yani ruhundan yayımlaması daha açık bir ifade ile sanatçının kendi Soulbound Token’inin olduğu adresinden yayımlaması hem kendi itibarının oluşmasına olanak tanıyacak hem de alıcılar ve sanatseverler için güven konusunda bir kıyaslama kriteri olmasını sağlayacaktır. Bu durum sanat alanı dışında güven ve itibar gerektiren bir çok farklı hizmet için de kullanılablir ve uygulanabilir.

Finans

Geleneksel finansal sistemde teminatsız kredilendirme ile ilgi bir çok uygulama olsa da bu krediler büyük oranda müşterinin kredi notuna bakılarak verilir. Ancak bu tür notlandırma ya da puanlama sitemlerinin birçok kusuru vardır. Bunların başlıcaları da yeterince adil olmaması ve kısıtlı bilgilerin değerlendirilmesi ile hesaplanmasıdır. İnsanların eğitim bilgilerini, çalışma geçmişini, kiralama sözleşmelerini vb. temsil eden Soulbound Token’ler (SBT), kredilendirme ile ilgili geçmişin kalıcı bir kaydını tutabilir ve insanların teminat gereksinimlerinden kaçınmasına ve bir krediyi güvence altına almak için anlamlı bir itibar elde etmesine olanak tanır. Alınan bir kredinin ödenmesi durumunda olumlu bir anlam içerek Soulbound Token’ler (SBT) müşterinin yani kredi alan kişinin adresine aktarılırken kredinin ödenmemesi (ya da zamamında) ödenmemesi gibi durumlarda da olumsuz bir anlam içeren Soulbound Token’ler müşterinin adresine aktarılabilir. Bu sayede yine itibar ölçümü için bir kıstas olacaktır ve kredilerden kaçma durumunun da ortadan kaltmasını sağlayabilecektir. Özetle Soulbound Token’ler kredi itibarını tahmin eden daha iyi borç verme algoritmaları doğurabilir.

DAO ve Sosyal Kimlik

DAO yani merkeziyetsiz otonom organizasyonlarda etkinliklere ya da herhangi bir aktiviteye katılım durumuna göre insanlara Soulbound Token’ler (SBT) gönderilebilir ve bu sayede yoklama kaydının tutulması dışında DAO içindeki yönetişim ve karar alımlarda da bu bilgiler kullanılabilir. Ayrıca topluluk katılımını ve etkinliğini arttırmak ve özendirmek için yeni teşvikler sunabilir. Yine DAO ya da herhangi bir merkezi olan organizyonlara katılmada kimlik kanıtı sağlamak için sosyal bir kimlik görevi görebilecektir. Soulbound Token’ler (SBT) belirli bir süre cüzdanlarda kalacak şekilde de tasarlanabilir ve cüzdanda kalma süresine göre yönetişimde yetkilendirmenin ve hak sahipliğinin belirlenmesinde bir kıstas olabilir.

Binance Account Bound (BAB) Token

Peki bunlar teoride güzel olsa da uygulamada nasıl? Bu noktada BNB Chain’in büyük bir kilometre taşı olarak Binance Account Bound (BAB) Token’i çıkarması, Soulbound Token’ların gerçek hayatta uygulamasına yönelik atılmış en önemli adımlardan biridir. BNB Chain’in ilk Soulbound Token’i olan Binance Account Bound (BAB) Token 8 Eylül Türkiye saati ile 12:00'de piyasaya çıkmıştır. Token, yalnızca KYC (kimlik) doğrulamasını tamamlayan Binance kullanıcıları için bir kimlik kanıtı olarak kullanılabilmektedir.

BAB Token kullanıcıların ödül kazanabilecekleri birden fazla projeden girişimlere katılmalarına olanak tanımaktadır. Şimdiden bir çok proje kullanıcılara BAB Token’lerine bağlı özel kullanım durumları sunmayı taahhüt etmiştir ve edilmeye de devam edecek gibi gözüküyor. BAB Token şuanda Binance mobil uygulamasından (Binance DeFi Wallet, Trustwallet, Metamask vb.) BNB Chain’deki cüzdan adreslerine mintleyerek bu avantajlardan yararlanabilirler. Bu avantaların ve kullanım durumlarının detaylarına bu Türkçe blog yazısından ve projelerin kendi sayfalarından ulaşabilirsiniz. Bunlar dışında topluluk ve gruplarda yapılan etkinliklerde bot ve çoklu hesapların önüne geçmek için kimlik kanıtı olarak da kullanılılabilir ve kullanılmaya da başlanılmıştır.

Detaylı okuma için kaynaklar:

https://vitalik.ca/general/2022/01/26/soulbound.html
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4105763
https://www.bnbchain.org/id/blog/binance-account-bound-bab-token-holders-set-for-exclusive-usecases-across-bnb-chain-ecosystem/
https://bnbchain.org/en/blog/bab-token-sbt-adoption-insight/

BNB Chain ile ilgili her konuda güncel kalmak için bizi takip edin!